Zijn honden kleurenblind?

26 februari 2022

Zo mens, zo hond?

Mevrouw Shepeleva schrijft over haar bevindingen naar het zien van kleuren bij honden na een dag vol onderzoek. Het is een donkere, koude nacht in Rusland. Buiten loeit de wind en de sneeuw legt een dikke witte deken neer, maar in het huisje van mevrouw Shepeleva is het behagelijk. In de open haard knispert het vuur. Haar favoriete gezelschap, haar hond, ligt voor de haard te genieten van de warmte.

Een Cocker Spaniel met zwarte vacht — **Figuur 1.** Cocker Spaniel

Of deze beschrijving helemaal klopt, durf ik niet te zeggen. Maar ik weet wel dat het wetenschappelijk artikel uit 1954 van onderzoekster Shepelova een van de eerste is die iets beschrijft over het zien van kleuren bij honden [1]. Het is alleen in het Russisch en er bestaat voor zover ik weet geen vertaling. Wat er dus precies in staat, weet ik helaas niet.

In 1969 kijkt onderzoekster Rosengren naar de 16 wetenschappelijke artikelen die tot dan zijn verschenen over het onderwerp kleurenzien bij honden [2]. Ongeveer de helft van de artiekelen geeft aan dat honden waarschijnlijk kleuren kunnen zien. Het oordeel van andere helft is dat ze dat geen kleuren zien of dat het onduidelijk is. Rosengren besluit zelf een aantal simpele testen te doen om te kijken of honden, in dit geval vier Cocker spaniels (zie figuur 1), kleuren kunnen onderscheiden. Drie van de vier Cocker spaniels ervan slaagden erin om rood, groen, blauw en geel te onderscheiden van grijstinten. Hieruit volgt dat honden waarschijnlijk sommige kleuren uit elkaar kunnen houden. Een ander onderzoek met twee Shibas (zie figuur 2a) bevestigt dat honden blauw, groen en rood licht goed kunnen onderscheiden van grijs [3] iets wat Rosengren al eerder had laten zien.

Kleur herkennen

Een Shiba inu met goudgekleurde vacht gezien door een mens — **Figuur 2a.** Shiba inu door de ogen van de mens
Figuur 2b. Dezelfde Shiba inu door de ogen van de
hond [12]

Dezelfde Shiba inu door de ogen een hond — **Figuur 2a.** Shiba inu door de ogen van de mens
Figuur 2b. Dezelfde Shiba inu door de ogen van de
hond [12]

En dan, in 1989, volgt een uitgebreid gedragsonderzoek [4]. Hierbij helpen drie honden: twee Italiaanse hazewindhonden en een Toy poedel. Ze leerden om uit drie panelen het anders belichtte panel aan te wijzen door het met hun neus aan te raken. Juiste keuze gemaakt? Dan werden ze beloond met een hondensnoepje. Na deze training ging het echte onderzoek van start. Willekeurig werden 2 panelen beschenen met wit licht en 1 panel met een kleur (of golflengte, zie licht). De kleur verliep in stapjes van blauw, groen, geel, oranje naar rood. En wat bleek: bij de kleuren blauw (429 nm) en bij groen-geel licht (555 nm) maakten de honden de meeste juiste keuzes. Maar bij blauw-groen licht (480 nm) gingen de honden gokken. Daar zagen ze geen verschil tussen de drie verlichte panelen. Met andere woorden, hondenogen zien het beste blauw en groen-geel licht.

In een ander onderzoek schenen de onderzoekers elke keer een bepaalde kleur licht in de ogen van de hond. Hoe meer signalen (zie biologie) het hondenoog stuurt naar de hersenen, hoe beter het hondenoog dit licht ziet. Hier hebben de onderzoekers bij drie honden van een gemengd ras naar gekeken. Weer bij blauw (431 nm) en geel-groen licht (555 nm) stuurden de ogen de meeste signalen naar de hersenen [5].

Deze onderzoeken samen laten zien dat in menselijke begrippen honden blauw kunnen onderscheiden van geel, groen en rood licht. En zo gek is dat niet, want veel eerder had een onderzoeker al laten zien dat honden kegeltjes (zie biologie) in hun ogen hebben [6]. De kegeltjes in de ogen bij honden zorgen, net als bij de mens, voor het zien in kleur. In een onderzoek uit 2008 is uitgebreid verder gekeken naar kegeltjes in hondenogen [7]. Honden hebben twee typen kegeltjes, terwijl mensen 3 typen kegeltjes hebben. Gezien de kleuren die honden zien, lijken ze op groen kleurenblinde mensen, zogenaamde deuteranopen (zie soorten).

Testen?

Maar zijn honden dan ook echt rood-groen kleurenblind zoals bij sommige mensen? Om dat te testen, pasten onderzoekers de meest bekende test voor kleurenblindheid bij mensen aan: de Ishihara test [8]. Om precies te zijn plaat nummer 22. Op deze plaat staat het getal 26. Bij mensen is bekend dat groen-kleurenblinden het getal 6 niet zien, maar het getal 2 wel. Nu kunnen honden vanzelfsprekend geen getallen herkennen. Maar wel een kat! En daar maakten de onderzoekers handig gebruik van. In dezelfde kleuren van de "2" werd een kat afgebeeld (bovenste rij figuur 3, RG-Cat-2). En van de "6" ook (onderste rij figuur 3, RG-Cat-6).

De Ishihara platen met kat — **Figuur 3.** Ishiharatest voor honden [8]

Door de 4 platen met de kat na elkaar af te spelen, lijkt het alsof de kat voorbij komt rennen. Daarbij werden 2 filmpjes gemaakt: één met de kleuren van "2" en één met de kleuren van "6". De filmpjes lieten de onderzoekers aan zestien honden zien: 3 Australische herders, 1 Épagneul Breton, 1 Weimaraner, 1 Labrador retriever en tien gemengde ras honden. Tijdens het afspelen van de filmpjes, beoordeelden de onderzoekers op twee manieren de reactie van een hond. Lichamelijk, bijvoorbeeld de oren naar voren, het hoofd meebewegen in de richting van de kat, of het lichaam naar voren brengen. Daarnaast keken ze hoeveel aandachtig een hond voor de filmpjes had. En wat blijkt: op het filmpje met de kleuren van de "2" kijken de honden met de meeste aandacht en laten ze de meeste lichamelijk reacties zien. Dit in tegenstelling tot het filmpje met de kleuren van de "6", waar de reacties veel minder zijn. Hieruit blijkt dat honden inderdaad rood-groen kleurenblind zijn. En dit lijkt het geval te zijn bij alle hondenrassen.

Kleurenblind?

bla, bla — **Figuur 3.** Kleuren door de ogen mens
en hond [12]

Onderzoek naar gedrag en de ogen laat zien dat kleuren kunnen worden onderscheiden. Daarbij zien hondenogen blauw en groen-geel licht het beste. En honden zijn rood-groen kleurenblind. Al met al kan je zeggen dat honden kleuren zien, ook al hebben ze 2 in plaats van 3 typen kegeltjes zoals bij de mens. Ze lijken het meest op wat we bij mensen groen kleurenblinden ofwel deuteranopen noemen. Ze zien dus zeker niet alleen zwart, wit en grijs zoals sommige denken. Sterker nog, het lijkt erop dat het zien van kleuren een grote rol speelt bij honden [9, 10]. Kleuren helpen bij het onderscheiden en herkennen van wat de hond ziet en van voorwerpen. En natuurlijk de baas(jes)!

Wist je dat

... honden wellicht UV-licht (zie licht) zien [11]?
... de wetenschappelijke naam voor de hond Canis lupus familiaris is?

Reageren? Ik hoor het graag, stuur je reactie via contact.

∑ Naar blog overzicht

Bibliografie

Shepeleva, V. (1954) Certain data on the study of color vision in dogs Doklady Akademii Nauk SSSR 96: 1277-1280 link
Rosengren, A. (1969) Experiments on colour discrimination in dogs Acta Zoologica Fennica 121: 3-19
Tanaka, T. en anderen (2000) Color Discrimination in Dogs Animal Science Journal 71: 300-304 link
Neitz, J. en anderen (1989) Color vision in the dog Visual Neuroscience 3: 119-125 link
Jacobs, G.H. en anderen (1993) Photopigments of dogs and foxes and their implications for canid vision Visual Neuroscience 10: 173-180 link
Parry, H.B. (1953) Degenerations of the Dog Retina - I. Structure and Development of the Retina of the Normal Dog Britisch Journal of Ophthalmology 37: 385-404 link
Mowat, F.M. (2008) Topographical characterization of cone photoreceptors and the area centralis of the canine retina Molecular Vision 14: 2518-2527 link
Siniscalchi, M, en anderen (2017) Are dogs red-green colour blind? Royal Society Open Science 8: 170869 link
Pretterer, G. (2004) Brightness discrimination in the dog Journal of Vision 4: 241-249 link
Kasparson, A.A. en anderen (2013) Colour cues proved to be more informative for dogs than brightness Proceedings of the Royal Society B 280: 20131356 link
Douglas, R.H. en anderen (2014) The spectral transmission of ocular media suggests ultraviolet sensitivity is widespread among mammals Proceedings of the Royal Society B 281: 20132995 link
Péter, A. (2019) Dog VISION image processing tool link. Vink 'Decreased brightness discrimination' uit en zet 'Reduce visual acuity by a factor of' op 1