Licht
Op een mooie zonnige dag drijven er enkele wolken voorbij. Een weiland vol groen gras, de horizon gevuld met witte wolken op een verder blauwe lucht. Maar het groene gras is grijs bij de volle maan 's nachts, net als de wolken. Licht is dus nodig om (kleuren) te kunnen zien. Maar wat is licht nu eigenlijk?
"Kleur is de verwondering van het licht.", Marc van Halsendaele
Isaac Newton laat in 1666 zonlicht door een prisma heen schijnen. Hierdoor wordt het licht gebroken in kleuren; van voilet tot rood, iets wat ook zichtbaar is bij de regenboog. De regendruppels gedragen zich als dan als prisma's (1).
Rond 1765 laat James C. Maxwell zien dat licht een golfbeweging is en onderdeel uitmaakt van het elektromagnetisch spectrum (2). Dit begint met gammastralen (10-12 meter) en eindigt met radio golven (103 meter). Zichtbaar licht is het deel met golflengten tussen de 380 nanometer (violet licht) en 750 nm (rood licht; 1 nanometer is 0,000000001 of 10-6 meter).
Licht kan ook worden gezien als een stroom hele kleine pakketjes energie, zogenaamde fotonen. De kleur van een foton wordt dan bepaald door de hoeveelheid energie: een voilet foton heeft een energie van 3.1 elektron volt (eV), een rode 1.8 eV (3).
De gevoeligheid van kegeltjes voor het zichtbare licht.
De kegeltjes in het oog reageren op licht en zijn vernoemd naar de golflengte of de kleur waarop deze reageren: de blauwe kegeltjes reageren optimaal bij licht met een golflengte van 430 nm, de groene kegeltjes bij 530 nm en de rode kegeltjes bij 560 nm. 's Nachts zorgen de staafjes voor zicht in zwart, wit en grijstinten (4).
Hieronder is te zien hoe de een Voorjaarszonnehoed er bij daglicht en in ultraviolet-licht uit ziet. Ultraviolet-licht (wat zoveel betekend als 'voorbij', van het Latijnse 'ultra', violet licht) heeft een golflengte kleiner dan zichtbaar licht (<380 nm). Bijen, maar ook andere insecten, vogels en reptielen kunnen naast zichtbaar licht ook UV-licht waarnemen.
Met behulp van infrarood (>750 nm) is het mogelijk om warmteverschillen in bijvoorbeeld vlinders te laten zien. Op de foto met de vlinders geeft wit/rood geeft een hoge temperatuur aan, blauw een lage temperatuur en ertussenin zit geel. In het infrarood zijn de bloedvaten in de vleugels van de vlinder te zien als witte draaden omdat hierdoor warm bloed stroomt. Sommige slangen, vissen (bijvoorbeeld goudvissen) en muggen kunnen naast zichtbaar licht ook infrarood waarnemen.
Voorjaarszonnehoed (Doronicum orientale) | |
Zichtbaar licht | Ultraviolet |
© Bjørn Rørslett, www.ultravioletphotography.com |
Vlinders | |
Zichtbaar licht | Infrarood |
© Steve Lowe, www.thermalcities.com |